Svissneski frankinn er möguleg leið

Þorvaldur Gylfason fer mikinn í umfjöllun um bankakreppuna og gjaldmiðilsmál í Fréttablaðinu fyrir nokkrum dögum. Þar eru grafalvarleg vandamál fjármálamarkaðarins í landinu afgreidd sem hrapaleg mistök eigenda, stjórnmálamenn sem óábyrgir kjánar og hugmyndir um annan gjaldmiðil en evru eða krónu sem óábyrgar furðuhugmyndir. Vandamálin eru semsagt heimska mannanna og hana þarf svo sem ekki að ræða.

Greinin er reyndar mjög dæmigerð fyrir þennan greinda fræðimann sem oft á athyglisverð innskot í þjóðmálaumræðuna en er samt oftar en ekki of bölsýnn og neikvæður til þess að hitta í mark. Þannig hefur Þorvaldur lengi talið allt vera hér á niðurleið, einkum vegna þess sem hann kallar mosavaxna andstöðu manna við að ganga í ESB. Hér ætti fyrir löngu allt að vera komið á vonarvöl miðað við Evrópu ef Þorvaldur hefði í áranna rás haft rétt fyrir sér.

Vindgangur vanmetakenndar

Það vakti athygli mína að Þorvaldur afgreiðir hugmyndir um upptöku á svissneskum franka sem óraunsæja tillögu manna með lélegt hagskyn. Þar fer ekkert fyrir rökum öðrum en þeim að þessa leið hafi aðrar Skandinavaþjóðir ekki hugleitt. Síðar segir Þorvaldur að upptaka myntar af öðru svæði sé leið utangarðsþjóða eins og Svartfellinga. Sjálfur hef ég notið gestrisni Svartfellinga þegar ég var þar við kosningaeftirlit fyrir nokkrum árum og tel þá eiga betri einkunn skilið en að vera utangarðsmenn. Það er enda svolítið skoplegt ef að Evrópusambandssinnar geta ekki talað um íslenskt efnahagslíf öðru vísi en að bera okkur saman við milljónaþjóðir. Þá er von vindgangs.

Líklega er Lichtenhstein líka einhverskonar óvirðuleg utangarðsþjóð en íbúafjöldi þar er tíundi hluti þess sem hér er og þeir nota Svissneskan franka með formlegu myntbandalagi við Sviss frá 1980. Og Lictenstein er aðili að EES eins og við.

Að vera smáþjóð

Við Íslendingar hljótum og eigum að bera kjör okkar saman við það besta og hefur þar orðið vel ágengt, þökk sé fullveldi landsins og farsælli stjórn. En það eru alvarlegar ranghugmyndir þegar menn bera heildarafl og möguleika hagkerfis hjá þrjú hundruð þúsund manna þjóð saman við það sem er hjá milljóna þjóðum. Meira að segja hin Norðurlöndin eru of stórar hagfræðieiningar til þess að við getum mælt okkur við þær. Þar með eigum við ekki að hafa minnimáttarkennd yfir smæðinni,- en við þurfum að taka mið af henni.

Frá 1997 hefur verið gerð sérstök og djörf tilraun til að láta gjaldmiðil okkar litla hagkerfis fljóta á alþjóðlegum fjármálamörkuðum. Það eru engin dæmi um svo lítinn gjaldmiðil í þeim ólgusjó, ekki í allri veraldarsögunni. Og það fer ekki milli mála að í þessu er fólgin mikil áhætta og einnig kostnaðarauki fyrir fólk og fyrirtæki. Afleiðingin er að hér er nú hafin óformleg og stjórnlaus upptaka annarra gjaldmiðla á svig við ákvarðanir stjórnvalda. Þegar við bætist að íslenski Seðlabankinn er vegna smæðar sinnar tæplega fær um að veita íslensku viðskiptabönkunum eðlilega starfstryggingu í ólgusjó alþjóðaviðskipta er það skylda stjórnvalda að láta málið til sín taka.

Erum í tilraunastarfi

Ein þeirra leiða sem þar ber að skoða er að stjórnvöld leggi formlega blessun sína yfir upptöku erlendra mynta í fjölmyntarsamfélagi. Önnur er upptaka annarrar myntar. Hvorutveggja eru tilraunir en við erum líka í tilraunastarfi í dag og höfum verið frá 1997. Það breytir engu þó að milljónaþjóðir í nágrenni við okkur hafi ekki hugleitt þessar sömu leiðir. Þær hafa heldur ekki þurft að gera tilraun með fljótandi örmynt. Smæðin skapar Íslandi margháttaða sérstöðu en einnig að við þurfum í mörgu að fara aðrar leiðir en hinar fjölmennari þjóðir.

Þeir sem telja sjálfsagt að bera myntkerfi íslensku krónunnar og hagkerfið okkar saman við það þýska eða breska en er síðan gróflega misboðið þegar minnst er á Lictenstein eða Svartfjallaland,- þeir skulda okkur rökstuðning sem byggir á öðru en því að þá langi til að vera hluti af milljónaþjóð. Sjálfur er ég hæstánægður með að tilheyra smáríki og skora á Þorvald Gylfason að vera það líka.

(Birt í Fréttablaðinu 12. mars 2008 - myndin er frá Lictenstein)

Athugasemdir

[Óskar Þorkelsson, 12.3.2008 kl. 21:31]

íslendingar hafa ekki lengur efni á tilraunastarfsemi ykkar stjórnmálamannana.. hugmyndin um svissnesku myntina kom frá Björgólfi Björgólfsyni í beinni í imbanum.. ég er engin sérfræðingur í mynt eða gengi gjaldmiðla.. en að hengja sig á aðra mynt sem er einnig á útleið eins og íslenska krónan er örugglega að gera er bara heimska.  við eigum samleið með evrópu og Euro myntinni.. Þú og Guðni eruð að verða steingerfingar í þessum málum.

[Guðm. R. Ingvason (IP-tala skráð) 12.3.2008 kl. 22:03]

Sæll Bjarni.

Æi, æi Bjarni minn.

Farðu nú ekki að taka inn á þig síendurtekna, neikvæða kverúlanta delluna frá Þorvaldi.

Hafi maður lesið ofurgreinar hans, um hvað illa er staðið að öllu, að hans guðlega og klára og greinargóða mati, í allri efnahagsstjórn á Íslandi sl. 15/20 ár, þá er maður fullkomlega kominn með uppí háls af velgju. Alþjóðlegir mælikvarðar, sem virðast hafa ítrekað sýnt flest annað, en raunveruleikinn er í hans huga, virðast aldrei skipta neinu, þegar um jákvæða hluti er að ræða í hagþróun, hagvexti og efnhagslegri velferð á Íslandi.

Þegar ég les greinar hans um sæluríkisboðskapinn, um aðildina að ESB, þá dettur mér oft í hug, voru kannski við höfð slík Guðleg endaskipti á hlutunum, á þann veg, að okkar tíma Þorvaldur hafi í reynd verið skyldur eða jafnvel hugsjónalegur faðir Gissurar, sem dó reyndar fyrir ca. 740 árum.

Hjá Gissuri var sæluríkið Noregur, nú er það ESB. Það tók okkur Íslendinga um 600/700 ár að losna við afleiðingu gerðar Gissurar, hvaða Íslendingar vilja aftur í sambærilegan Evrópskan forarpytt?

Bestu kveðjur

Guðm. R. Ingvason

[Jónas Tryggvi Jóhannsson, 12.3.2008 kl. 23:56]

Mæli með að þið sem hallmælið Þorvaldi lesið yfir þessu ágætu færslu (reyndar mæli ég með því að allir lesi hana); http://www.baldurmcqueen.com/content/view/543/3/

.

Þessi Frankaleið er rugl; utan við að það kosti hudruð miljarða að skipta þá út þá verðlaustri Íslenskri mynt fyrir frankann, þá mun hún ekki leysa það sem skiptir einna mestu máli - að Íslensku viðskiptabankarnir eru að verða of stórir fyrir Seðlabanka Íslands sem endurspeglast í gríðarlega háu skuldaálagi. Með því að taka einhliða upp annan gjaldmiðil þá munu viðskiptabankarnir hér hafa lamaðann eða ekki neinn seðlabanka sem bakhjarl! Upptaka Franka myndi því færa okkur ókosti þess að hafa ekki sjálfstæða mynt, auk þess að við myndum ekki hagnast af því að vera með sameiginlega mynt með stærsta viðskiptasvæði okkar - voðalega fátt gott sem mun hljótast af því.

.

Ísland græðir mest á því að vera með sömu mynt og stærsta viðskiptasvæðið sitt, og þar sem rúmur helmingur viðskipta okkar á sér stað við evrusvæðið þá er liggur það ljóst við að við eigum að taka upp evru. Það verður ekki gert einhliða fyrst Evrópusambandið leggst gegn því. Þess vegna er best að við klárum dæmið; 3/4 af aðildinni er komið með Schengen og EES, og þessi 1/4 sem eftir er mun koma Íslandi til góða með illskárri landbúnaðarstefnu, tollastefnu og auðvitað evru.

.

Það er hinsvegar gott að sjá að þú ert að viðurkenna að krónan sé vandamál, það er hinsvegar rangt að einhliða upptaka annara mynta sé svarið.

[Gunnlaugur Ingvarsson (IP-tala skráð) 13.3.2008 kl. 00:32]

Sæll Bjarni.

Já það er rosalegt að heyra endalust sjálfbyrgingslega rausið í honum Þorvaldi Gylfasyni, avinlega klætt ansi hrokalega í búning vísinda og fræða.

Einnig brá mér nú í dag þegar maður heyrði síðdegisútvarpið á Rás 2, sem var einn ganginn enn undirlagt af trúboði þeirra Evrópusambandssinna, sem sjást nú ekki fyrir á áróðrinum. Því eins og ég hef áður sagt um þá flesta þá helgar tilgangurinn þar einn meðalið. Nú                                                                           Ráðstefna þeirra Ágústs Rektors á Bifröst og Eiríks Bergmanns yfirtrúboða var þar gert mjög hátt undir höffði og þeir fóru mikinn þarna í viðtölum. Nú eru þeir svipað og Þorsteinn að reyna að klæða þetta trúboð sitt í einhvrskonar há akademiskar, fræðilegar og vísindalegar trúarsamkomur. Síðan eru dregnar saman "algerlega hlutlausar" niðurstöður um mikilfengleik Evrópusambandsins. Algerlega hlutlausar niðurstöður segja þeir og Ríkisfjölmiðlarnir kokgleypa þetta algerlega gagnrínislaust að því er virðist enda eru þar nú allflestir orðnir í transi yfir trúbosáróðrinum 

Þetta er hrein misnotkun, bæði á háskólunum og ekki síst Ríkisútvarpinu og það sér það hver sem vill sjá að þetta er ekkert annað en grímulaus áróður fyrir Evrópusambandið.

 Þessu þarf að taka á móti og það hressilega. Það stendur nefnilega ekki steinn yfir steini ef farið er ofan í saumana á þessum áróðri þeirra. Þetta Evrópusamband er eins og nýju fötin keisarans og hefur ekkert að bjóða okkur íslendingum nema helsi og ófrelsi. Sannkölluð hönd dauðans.

Þessir trúboðar eru því sannkallaðir sölumenn dauðans og þeir falbjóða nú fullveldi lands okkar og þjóðar fyrir aðeins 30 silfurpeninga !    Vei þessu liði.  Lifi frjálst og fullvalda Ísland.

[Anna Benkovic Mikaelsdóttir, 13.3.2008 kl. 01:40]

Sæll Bjarni, ég hef lán í swissneskum franka (vegna þess að hann sveiflast eins og evra og hefur lægri vexti) og japönskum jenum (því þar eru svo lágir vextir að þótt hún sveiflist þá heitir þetta að "taka það á vöxtunum")...

Ég hef nú þurft að borga 15% meira í húsnæðislan í 2 mánuði (eins og þú veist)...en Guð minn góður (sem við vitum bæði að er ekki til) hversu mikið ég hef GRÆTT Á AÐ SLEPPA VIÐ ÍSLENSKU LITLU KRÓNUNA!

Þetta munar mig engu og ég vissi alltaf að þetta myndi gerast, enda tók ég lánið þegar gengisvisitalan var 126 fyrir 4 árum og hún (gengisvisitalan) hefur verið á milli 110 og 115 síðan....svo sérð eins og ég  finn(ekki) fyrir að þetta sé neitt mál (ég er með 2 bankabækur)....ennþá!...en ef þett heldur áfram er verðbólgan sprungin og algerlega úr böndum og þá eru verðtryggð lán RUSL!

Bjarni minn, ég er ekki sérfræðingur í raunvísindum, en þetta er AUÐVELT REIKNINGSDÆMI.

Ekki HRÆÐA FÓLK SVONA.

Að mínu mati hefðu íslendingar átt að taka upp EVRUNA á undan Austuevropuþjóðunum, og þá fá miklu betri "díl"!  

En það er of seint.

Margir segja að svokallað "sjálfstæði" þjóðarinnar sé í hættu...ég var á þeirri skoðun sjálf 1995, áður en ég flutti til DK og svo Hollands. Þá fattaði ég að þessi svokallaði "sjálfstæðisleikur" (sem þú hefur leikið) væri ekkert annað en ÞYKKJUSTULEIKUR!

Skrifa meira seinna ef ég finn áhuga

kær kveðja,

PS! Við eigum að hugsa 50 til 100 ár fram í tímann....er Ísland þá stolt land með MINIMINIMINIkrónu...eða eitt af sjálfst´ðum löndum í ESB? 

[Jón Grétar Sigurjónsson, 13.3.2008 kl. 09:18]

Þrátt fyrir að Sviss sé yndislegt land og fólkið þar enn betra get ég ekki séð að frankinn sé eitthvað betri en evran. Ef frankinn er að breytast í n.k. myntbandalag þar sem margar þjóðir fylgja í einum pakka erum við þá ekki bara með "mini-evru"? Er þá ekki bara jafn gott að fara alla leið og fá evruna?

 Sjálfur bý ég á Írlandi og fólk hér talar mjög vel um áhrif Evrópusambandsins á efnahaginn. Það sama á við þegar ég tala við fólk frá Svíþjóð, Danmörku og Finnlandi (það er þá burtséð frá evrutalinu). 

Annars þakka ég mönnum eins og þér Bjarni fyrir að halda uppi umræðu um málið. Þó svo ég sé ekki sammála ykkur er það ykkur að þakka að málin eru rædd og ekki er anað að neinu.

[Guðmundur Stefánsson (IP-tala skráð) 13.3.2008 kl. 16:40]

Sæll Bjarni !Við ummælum nafna míns Ingvasonar hér ofar vil ég segja að það hentaði í sjálfstæðisbaráttunni á 19. og 20.öld að búa til einn svikara sem hefði svikið þjóðina á 13.öld og halda því fram að þjóðin hafi sjálf verið á móti því að gangast Noregskonungi á hönd. Þetta er hins vegar mikil einföldun og ekki boðleg söguskýring á 21.öld. Einn maður hefði aldrei getað komið landinu undir Noregskonung ef allir aðrir höfðingjar landsins hefðu verið á móti því. Þetta var afleiðing langrar þróunar þar sem goðavaldskerfið hafði riðlast. Þar komu aðrir ekki síður við sögu en Gissur. Má þar t.d. nefna Snorra og Sighvat Sturlusyni, Órækju Snorrason, Sturlu Sighvatsson, Þórð kakala Sighvatsson, Þorgils skarða Böðvarsson, Kolbein unga Arnórsson, Eyjólf ofsa Þorsteinsson og Hrafn Oddsson. Allir seildust þeir til valda í öðrum héruðum en þeim báru og komu þannig ójafnvægi á héraðsríkjajafnvægið, sem friðurinn byggðist á. Ísland var í raun ekki þjóðríki í þá tíð þó héraðsríkin hefðu sömu lög og héldu saman dómþing (alþing). Niðurstaðan er að þetta var langtímaþróun en það kom í hlut Gissurar að setja endapunktin aftan við þennan tíma og innleiða frið eftir áratugastríð. Það er erfitt fyrir okkur á 21.öld að setjast í dómarasæti og segja hvað var rétt og hvað var rangt á 13.öld.En svo getum við velt fyrir okkur hvaða langtímaþróun  er gangi nú og hvort sú ákvörðun að gefa alla fjármagnstilflutninga frjálsa og setja krónuna á flot leiði okkur til þess að við verðum síðar að gera eitthvað sem við ætluðum ekki að gera í upphafi. Þá er spurningin hver verður sá Gissur, sem neyðist til þess að grípa til þeirra ráða, sem duga til þess að afstýra afleiðingum gerða fyrirrennarana. M.kv. GuðmSt.

[Atli (IP-tala skráð) 13.3.2008 kl. 18:09]

Ef lausnin er evra - hvert er þá vandamálið? Er það erfiðleikar þriggja banka? Er skynsamlegt að hagstjórn og utanríkispólitík miðist einkum við þarfir þriggja stórfyrirtækja?

Annars er ég sammála meginefni pistilsins: Ef íslenska krónan er vandamál þá er betra að skoða hvað önnur lítil ríki gera og hvernig þeim hefur vegnað heldur en að stökkva á lausn sem Frakkar og Þjóðverjar hafa álitið henta sér.

Ég segi ef hún er vandamál því mér sýnist að núverandi efnahagsvandi sé ekki nema að litlu leyti afleiðing af því að Ísland hafi eigin gjaldmiðil. Hann er annars vegar afleiðing alþjóðlegrar niðursveiflu (sem stafar að miklu leyti af skuldasöfnun Bandaríkjamanna) og hins vegar vegna þess hvað margir Íslendingar haga sér enn verr en Kanarnir, eyða um efni fram, taka mikil lán og hafa allti í sukki. (Sjá: http://atlih.blogg.is/2008-03-13/evropusambandstrubod/)

Ef við notuðum evru eða annan stóran gjaldmiðil kæmi óráðsían okkur í koll með öðrum hætti en hún gerir núna, en það er barnaskapur að halda að hún hefði engar slæmar afleiðingar.

[Baldur Fjölnisson, 13.3.2008 kl. 21:18]

Við erum á hvínandi kúpunni hvað sem líður einhverjum alþjóðlegum mælikvörðum og það speglast í gjaldmiðlinum hvort sem mönnum líkar betur eða verr. Það er engin leið framhjá því. Gengið fellur hratt og það er vegna þess að stórt fjármagn er á harðahlaupum úr krónunni. Hér var nýlega stórráðstefna með erlendum fjármálaspekingum og dýralæknirinn og Davíð Oddsson og Geir og spekingar þeirra mættu þar og kannski Halldór Blöndal formaður bankaráðs Seðlabankans líka. Þessir kálhausar gætu hugsanlega selt notaða bíla en þeir blekkja nú varla fólk sem er valið til starfa í fjármálastofnunum á grundvelli einhvers annars en pólitískra vistunarúrræða.

[Benedikt Sigurðarson, 13.3.2008 kl. 21:42]

Er nú ekki ráð að taka málin í rólegheitin og meta þau frá þeirri stöðu sem við erum í núna - - og einmitt núna?   Sturlungaöldin og endalok þjóðveldisins eru ekki beint innlegg í nútíma viðskiptaumhverfi þó að þar kunni að leynast áhugaverðar bókmenntir og afþreying.

Óstöðugleiki og okurvextir og sú áhætta sem spákaupmennskan með krónuna leggur á okkur felur í sér raunverulegan háska.    Við getum búið til algerlega endurnýjuð skilyrði fyrir þróun sjálfbærni í viðskipta- og atvinnulífi með hátækni og þekkingariðnað að burðarásum - með því að semja okkur inn í ESB  - og Evru-aðlögun.

Samnignar þurfa ekki að taka langan tíma skv. Olli Rehn og fyrirmyndir að öllum sérlausnum fyrir byggðastuðning, landbúnað og sjávarútveg eru til í fyrri samningum Finna, Dana, Breta og Baltnesku ríkjanna.  Og þá kynni að koma upp sú staða að strandkvótar í innlendum fiskveiðum mundu leiðrétta það ranglæti sem kvótakerfi Framsóknar - - Halldórs-arfurinn hefur yfir þjóðina leitt.   Þannig mundi fjötur Framsóknar leystur - af landsbyggðinni - með samningum við "hið opersónulega vald" í Brussel.

[Anna Benkovic Mikaelsdóttir, 13.3.2008 kl. 23:02]

...hvernig gerðist þetta?...og hver ber ábyrgð?

[Máni Atlason (IP-tala skráð) 15.3.2008 kl. 18:08]

Það væri gaman að vita hvað Anna meinar með "eitt af sjálfstæðum löndum í ESB" ?

[Gunnar Helgi Eysteinsson, 15.3.2008 kl. 23:31]

[Baldur Fjölnisson, 16.3.2008 kl. 19:25]

Ábyrgðina ber öðru fremur maskínan sem hefur hannað okkar veruleika það er auglýsingaruslpóstur (sem eitt sinn kallaðist fjölmiðlar), stjórnmálamenn og keyptir álitsgjafar. Þessi keypta maskína hæpir ríkjandi trend á meðan það gengur og þykist síðan koma af fjöllum.