Guð, pólitík og Íslandsmet í vitleysu

Það er óneitanlega alltaf svolítið vandræðalegt þegar menn blanda saman guði, álfum eða handanumlífi við dægurþras. Það passar einhvernveginn svo illa. Kannski eru blaðamenn bara að snúa út úr fyrir þeim ágæta presti Hirti Magna. Við getum fjallað um miðaldakirkjuna í Skálholti án þess að blanda trú inn í það mál.

Fjótt á litið þá er þessi hugmynd um að byggja risastafkirkju í Skálholti líklega Íslandsmet í vitleysu þessi á því herrans þari 2011. Og samt er af nógu að taka og keppnin hörð á þeim vængnum.

Guð ekki í nýrri miðaldakirkju

Du darfst nicht länger schweigen

Áhugamenn um Kristmann Guðmundsson eru hvattir til að mæta í Bíó Paradís klukkan átta í kvöld. Þar verður sýnd þýska kvikmyndin Du darfst nicht länger schweigen sem er gerð eftir sögu Kristmanns, Morgni lífsins. Myndin var jólamynd Gamla bíós 1956.

Sú klisja að telja Kristmann Guðmundsson vont skáld er brosleg í okkar samtíma. Skáldið Kristmann var framan af ævi með bestu sagnaskáldum okkar Íslendinga en skriplaðist nokkrum sinnum á skötu í seinni bókum sínum, einmitt þegar líf hans var í senn ruglingslegt og birkilanskt. En einnig á þeim árum komu frá Kristmanni brilljant bækur eins og Nátttröllið glottir sem stendur jafnfætis mörgu af því besta í sagnagerð okkar í dag.

Gyrðir mætir í bókakaffið í kvöld

Gyðir Elíasson mun lesa úr þýðingum sínum í Sunnlenska bókakaffinu í kvöld, fimmtudagskvöldið 17. nóvember. Skáldið tók nýlega við Bókmenntaverðlaunum Norðurlandaráðs. Auk hans mæta þau Óskar Árni Óskarsson, Bergþóra Snæbjörnsdóttir og Sigríður Jónsdóttir.

Húsið verður að vanda opnað klukkan 20 og upplestur hefst skömmu síðar. Ókeypis og allir velkomnir.

Tvær bækur koma út á þessu ári í þýðingu Gyrðis, Tunglið braust inní húsið sem er safn ljóðaþýðinga og bókin Hvernig ég kynntist fiskunum eftir tékkneska skáldið Ota Pavel.

Óskar Árni Óskarsson les úr ljóðabók sinni Þrjár hendur, Bergþóra Snæbjörnsdóttir les úr nýrri ljóðabók sem nefnist Daloon dagar og að lokum kynnir Sigríður Jónsdóttir bók sína Kanil en hún kom út  fyrir skemmstu. B

Komið og kynnið ykkur það nýjasta í íslenskum skáldskap.

Fundur í Þorláksbúð

Þorláksbúðarfélagið í Skálholti efnir til samveru og bænastundar í Þorláksbúð í Skálholti undir vinnutjaldi yfir Þorláksbúðarhleðslunni, þriðjudaginn 15. nóvember kl. 17:30 að ósk bænda í Biskupstungum. Á samkomunni verður bænastund, ávörp og söngur í höndum eftirfarandi:

Sr. Egill Hallgrímsson, Skálholtsprestur, sr. Hjálmar Jónsson, dómprófastur, sr. Kristinn Ólasson, fyrrverandi Skálholtsrektor, sr. Þórhallur Heimisson og sr. Kristján Björnsson, en allir prestarnir hafa tengsl við Skálholt á sinn hátt.

Þá flytja ávörp, Guðni Ágústsson, fyrrverandi alþingismaður og landbúnaðarráðherra, Bjarni Harðarson bóksali, upplýsingafulltrúi hjá sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytinu og fyrrverandi alþingismaður,  Gunnar Bjarnason, hönnuður og smiður Þorláksbúðar og Árni Johnsen alþingismaður og formaður Þorláksbúðarfélagsins. Söngvarar úr Skálholtskór syngja „Dag í senn" eftir Sigurbjörn Einarsson, biskup og samkomugestir syngja kunnan sálm.

Allir eru velkomnir á samverustund í Þorláksbúð.

Húsafriðun eða annarlegur pirringur

Hávær umræða hefur verið um endurreisn Þorláksbúðar í Skálholti. Áhugi á Skálholtsstað er okkur heimamönnum ánægjuefni en margt í umræðunni nú einkennist af ómálefnalegum pirringi í garð formanns Þorláksbúðarfélagsins og ákveðnu skilningsleysi á sögu Skálholts og umgjörð staðarins.

Eftir niðurlægingaskeið var ráðist í endurreisn Skálholtsstaðar af miklum stórhug á sjötta áratug 20. aldar. Kirkjan sem þá reis í stað hinnar lágreistu timburkirkju er reisuleg bygging og hæfir stærð staðarins í sögu og menningarlífi þjóðarinnar. En það var ekki bara að nýja kirkjan væri stór, verklag allt við endurreisnina var stórkarlalegt og framkvæmdirnar svo sannarlega barn síns tíma.

Gamalt skran og nýr staður

Öllu var þá umbylt á staðnum og fyrir þeim sem var þar kunnugur fyrir 1956 var staðurinn óþekkjanlegur á eftir. Nýtt landslag var mótað með vegum, hæðum og byggingareitum. Um aldir og líklegast allt frá árinu 1056 hafði það fyrirkomulag ríkt í Skálholti að kirkjan stóð þar hæst í landinu en önnur staðarhús mynduðu þorp neðan og sunnan kirkjunnar. Gamla bænum og öllu sem minnti á fyrirkomulag aldanna var rutt úr vegi með stórvirkum vinnuvélum. Nýr staður var byggður upp norðan og að hluta til ofan við kirkjuna. Úr aldagömlum sögulegum kirkjugarð var gerð slétt flöt og fjöldi minja, minningarmarka og mannvirkja sem þar voru kasaðar sem hvert annað skran. Sumt af því þótti ekki nógu gamalt, annað var talið að passaði ekki staðnum og virðingu hans.

Vörubílsfarmar af jarðvegi voru teknir austur undir Þorlákssæti og sturtað niður við kirkjuna. Vegur var lagður yfir gömlu klappirnar þar sem Tungnamenn höfðu í sagnagleði sinni bent ferðalöngum á blóðlit á steini sem tilheyrði aftöku Jóns Arasonar. Hjátrúin, þjóðsögurnar, forn ásýnd staðarins, allt var þetta afmáð. Gamlar heimtraðir sem vegna fornminjagildis fengu að vera óáreittar urðu samt svo útundan í öllu skipulagi að njólinn einn vildi með þær hafa á mínum barnsárum í Skálholtshlöðum.

Sá sem hér ritar hefur í skrásetningu þjóðsagna gengið um Skálholtshlöð með gömlum Tungnamönnum sem mundu þessa tíma og kunnu að lýsa Skálholti eins og staðurinn var fyrir umbreytinguna miklu.

Færum ekki Þorláksbúð

Einu tóftirnar sem einhver sómi var sýndur var tóft hinnar gömlu Þorláksbúðar. Þær fengu að standa og hafa einar af því sem ofanjarðar sést borið þess merki að hér er staður sem á sér langa sögu. Slíkar minjar færa menn ekki!

Undanfarin ár hafa staðarins menn og áhugamenn um Skálholt unnið að endurgerð Þorláksbúðar og þá kemur upp sú umræða að þetta lágreista torfhús muni skyggja á Skálholtskirkju. Dómkirkjan sjálf ber ekki með sér að vera hrokafull eða kaldlynd og það hæfir ekki að þeir sem þannig tala geri sig að talsmönnum hennar.

Kirkja þessi er hluti af sögu og hluti af stað sem verðskuldar að við leggjum rækt við. Formæður Skálholtskirkju undu vel við hlið Þorláksbúðar og voru þó margar miklu mun stærri sjálfar, háreistar timburbyggingar og gerólíkar Þorláksbúð. Það er jafn fráleitt að færa búðina eins og ef einhver léti sér til hugar koma að færa kirkjuna. Sögu Skálholts er sómi sýndur með endurbyggingu Þorláksbúðar og þeir sem ekki sjá kirkjuna fyrir búðinni eru spaugilegir menn.

Framlag húsafriðunarnefndar til Skálholts nú er sérkennilegt þar sem engri byggingu er hætta búin af því sem þar fer fram. Víðsvegar um land væri frekar þörf á skyndifriðun. Framkvæmdir við Þorláksbúð er afturkræf framkvæmd og vilji svo verkast geta komandi kynslóðir sett jarðýtu á Þorláksbúð líkt og gert hefur verið við fjölmargar sögulegar minjar í landinu. En varla verður það gert í nafni húsafriðunar.

Ómálefnalegur pirringur

Miklu ræður um þessa umræðu að inn í hana blandast pirringur gagnvart starfandi stjórnmálamanni sem hefur valist til ákveðinnar forystu fyrir þessu verkefni. Árni Johnsen má fullvel njóta sannmælis fyrir gott framtak í Skálholti og uppbyggingar staðarins á ekki að líða fyrir pólitískan pirring.

 

Veður af graðhesti

 

Kanill, ný ljóðabók Sigríðar Jónsdóttur fær frábæra dóma á vefritinu Druslubækur og doðrantar.

 

Þetta er lítil, ferköntuð bók í glansandi bleikri kápu með gylltum stöfum, skemmtilega extravagant hönnun og sannarlega ekki það sem ég hefði almennt búist við af Sæmundi, útgáfufélagi Sunnlenska bókakaffisins!

Það er Kristín Svava Tómasdóttir sem svo ritar á þessum ágæta bókavef og heldur áfram:

En bókin heitir sumsé Kanill: ævintýri og örfá ljóð um kynlíf og samanstendur af sjö erótískum ljóðum og einu ævintýri. Ég verð að segja að mér finnst erótíkin bara frekar vel heppnuð, sem er ekki lítill sigur, hún er eitthvað svo vandmeðfarin og verður auðveldlega áreynslukennd og tilgerðarleg. Hér er erótíkin prakkaraleg og opinská og snýst mjög um það hvað það er þrúgandi að leggja hömlur á kynferðið, eins og er auðvitað ekki síst gert í tilfelli kvenna. Mér finnst hin frelsandi erótík konunnar stundum eiga það til verða hálfvæmin – einhver svona Píkusögufílingur – en þessi er alveg laus við það.

En nú ætla ég ekki að stelpa glæpnum alveg af hinum góða bókakonum en hvet lesendur til að lesa áfram greinina Veður af graðhesti á vefritinu sjálfu, hér. 

(Skáldið Sigríður er hér til hægri á mynd með allt annarri Kristínu, mér skyldri).

Útgáfuhóf á Seltjarnarnesi

Í dag klukkan 5 er útgáfuhátíð í Bóksafni Seltjarnarness þar sem fagnað verður endurútgáfu á bókinni Morgunn lífsins eftir Kristmann Guðmundsson. Jafnframt er Kristmann kynntur sem skáld mánaðarins hjá Bókasafninu.

Það er  Lestu.is sem gefur bók Kristmanns út og hún kemur á sama tíma út sem hefðbundin bók, rafbók og hljóðbók. Ármann Jakobsson og Bjarni Harðarson verða með stutt erindi um skáldið.

Léttar veitingar

og allir velkomnir.

Kynblandna stúlkan og Valdimar munkur

Hér eru saman í einni bók tveir vinsælir amerískir reifarar frá fyrstu árum 20. aldar.

Annarsvegar Valdimar munkur eftir Kobb sem hefur verið endurprentuð nokkrum sinnum á 20. öld og hinsvegar hin djarfa bók Armands um Kynblöndnu stúlkuna.

Bækur þessar voru prentaðar í Reykjavík 1905 og 1906 og hafa hér verið bundnar saman í eitt í heimabandi sem er orðið lúið og velkt. Bókin (bæði ritin) er blaðheil og skemmtilegt söfnunareintak sem fæst á aðeins 3300 kr, https://secure.eshop.is/bokakaffid/varainfo.aspx?id=166841

Fyrsti jólabókakvöldið, Steinunn, Óttar og Haukur

Sunnlenska bókakaffið heldur upp á jólin með heimsóknum rithöfunda nú þegar jólabókaflóðið hellist yfir.

Við byrjum í kvöld, fimmtudagskvöldið 10. nóv. með þremur frábærum höfundum. Húsið verður opnað klukkan átta með kakó og vöfflum en lestur hefst um hálfníu.

Þau sem koma í kvöld eru:

Steinunn Sigurðardóttir sem les úr nýrri skáldsögu sinni Jójó. Óttar Norðfjörð les úr spennusögu sinni Lygarinn og  Haukur Ingvarsson sem les úr sinni fyrstu skáldsögu, Nóvember 1976. 

Ókeypis aðgangur og allir velkomnir meðan húsrúm leyfir.