Hugsað og lesið um Pál í Sandvík

Enn eru að birtast minningagreinar um vin minn Pál Lýðsson. Fann sjálfur til þess þegar ég keyrði Eyrarbakkaveginn í fyrragær hvað ég á enn langt í land með að sætta mig við það að nú sé enginn Páll í Sandvík. Skáldið Hallgrímur Helgason skrifar einkar góða grein um sveitarhöfðingjann i Fréttablaðið í gær og sama gera Jón Hermannsson og fleiri í Mogganum í dag, sunnudag. Sjálfur hripaði ég niður og birti í síðasta Sunnlenska eftirfarandi:

Páll Lýðsson minning

Á þriðjudagskvöldi í apríl sat ég hér við tölvuskjá þeirra erinda að rita í Sunnlenska stutta frétt um sviplegt andlát Páls Lýðssonar bónda og fræðimanns í Litlu - Sandvík. Sat lengi kvölds yfir fáeinum línum um fæðingardag, trúnaðarstörf og fjölskyldu sem samt sögðu svo átakanlega lítið um þann missi sem orðinn var. Missi fyrir fjölskyldu og vini en einnig missi fyrir hérað sem átti í Páli sinn langfremsta fræðimann á sviði sögu og samtíma okkar Árnesinga.

Páll Lýðsson var engum manni líkur. Látlaus og hæverskur bóndi af gamla skólanum. Afkomandi héraðshöfðingja og hélt því merki uppi með reisn sem þó var laus við allt sem heitið gæti tildur eða mont. Flóamaður af þeim gamla skóla sem jafnan fetaði varlega jafnt í orðræðu sem athöfnum og virtist hægfara. Afköstin voru þó eins og um heila stofnun væri að ræða á nútímamælikvarða. Skrifaði látlaust bækur, greinar, heimildaviðtöl og margskonar fræðiverk. Safnaði af ástríðu handritum, tímaritum og bókum. Afritaði, skráði og útdeildi meðal annarra fræðimanna af brunni þekkingar og gagna sem hann gekk að vísum uppi á háalofti eða í möppum inni í fræðakompu sinni. Minnið með ólíkindum og líkast afli þeirra fornkappa sem sagt var um að enginn vissi afl þeirra.

Samhliða öllu þessu búskaparstörf og umsvifamikið félagsmálavafstur. Rak umferðarmiðstöð Sandvíkurhrepps með sínu hreppstjóra- og oddvitaembættum til skamms tíma. Bóndi af guðs náð sem ekki taldi eftir sér að bisa á rófnaakri haustdaga, drekka kaffi með okkur slæpingjunum á kvöldin og settist svo við skriftir þegar aðrir gengu til náða. Hafði alltaf tíma hvort sem var í löng símtöl eða gestamóttöku heima.

Fyrir ungan blaðamann var opinberun að kynnast Páli Lýðssyni sem var það allt það sem mig alltaf dreymdi um að verða, blaðamaður, bóndi og sagnfræðingur. Sem bóndi var Páll af gamla skólanum og allt yfirbragð hins hlýja og góða heimilis ættarinnar var eins og annarrar aldar. Þrjár til fjórar kynslóðir deildu hér kjörum undir sama þaki og gengu sameiginlega að þeirri vinnu sem var miklu frekar partur af persónum og leikendum heldur en einhverskonar kvöð launaþrælsins. Andrúmsloft sem bar í senn með sér æðruleysi aldanna, þrautseigju og góðvild.

Við Elín sendum Elínborgu og öðrum aðstandendum okkar dýpstu samúðarkveðjur.

Bjarni Harðarson

Athugasemdir

[Sigurður Þór Guðjónsson, 27.4.2008 kl. 10:35]

Ég þekkti Pál ekki mikið en það var í gegnum besta vin minn sem var náfrændi hans. Einu sinni heimsóttum við hann. Ég skynjaði hve óvenjulegur hann var. Þegar þessi vinur minn dó sýndi Páll mér einstaka hlýju. En mér finnst skrýtið að hugsa til þess að ekki grunaði mig þegar ég tók í hönd hans í erfisdrykkju vinar míns að hann sjálfur myndi deyja hálfu ári síðar. En svona er gangur lífsins.